Bir futbol maçını stadyumda izlemekle TV’den izlemek arasında, veri – enformasyon – bilgi arasındaki ilişkiyi idrak etmeyi sağlayacak düzeyde bir fark vardır. TV’de oyuna dahil olan unsurların objektifliği kalitenin artmasında en büyük etken olarak öne çıkmaktadır.
Bir futbol maçını TV’den izlemekle stadyumdan izlemek arasındaki fark nedir? Belki de veri ile enformasyon arasındaki farkı en güzel açıklayacak örneklerden birisidir bu. Hatta daha da ileri giderek veri, enformasyon ile bilgi arasında farkı.
Maçı staddan izlemek bütünüyle verileri izlemektir. Maç ile ilgili tüm detaylar, bir kez olmak üzere yaşanır, izlenir. Pozisyon tekrarı yoktur. Daha da önemlisi, pozisyoları yorumlayan yorumcular, anlatıcılar da stadda yer almaz. Birey o müsabaka ile, o müsabakada yer alan hakemler, futbolcularla ilgili tüm değerlendirmeyi kendisi yapmak zorundadır. Yani enformasyonu ve bilgiyi üretmede birey (seyirci) bütünüyle kendi başınadır.
Hakemin verdiği bir karar doğru mu? Kulübedeki teknik kadronun aldığı kararlar (taktik, oyuncu değişiklikleri vb) doğru mu? Daha da önemlisi bir oyuncu ya da topyekun bir takım iyi bir futbol oynuyor mu?
TV’de ise bu soruları cevaplamada imdadımıza başkaları yetişir. Aynı pozisyonu çeşitli açılardan çeken kameralar ve bunların tekrarı, spikerin maçı anlatışı, yanındaki yorumcunun maçla ilgili yorumları.
Bu sayede TV karşısındaki izleyici maçla ilgili üreteceği enformasyon ya da bilginin çok büyük bir kısmını bu kolaylaştırıcı etkilere borçludur. Hal böyle olunca futbol ile ilgili sahip olduğumuz tüm bilgilerin ve çıkarımların aslında ne kadarı bizim şahsi değerlendirmemiz ne kadarı bu yan etkilerin yönlendirmesidir iyi değerlendirmek gerekir.
Ülkemizde futbolla ilgili yakaşık iki yıldır gündemde olan “kalite” olgusunu bu açıdan da değerlendirmek gerekir.
Stadyumların seyirci kapasitesi onbinler düzeyindedir. Oysa TV’nin kapasitesi milyonlarla ölçülür. Düzenli olarak maçları stadda izleyen onbinler her ne kadar kendi enformasyon ve bilgisini üretme imkanına sahipse de milyonlar için bu imkan yoktur. Hatta maçı stadda izleyenler de evlerine gittiklerinde o milyonların arasına karışır ve o etkileşimin bir parçası oluverir.
Akla ilk gelecek soru bu tespitte ne gibi bir avantaj ya da dezavantaj olduğu ile ilgilidir. Eğer maçı staddan izleyen bireyin futbol bilgisi belli bir düzeydeyse ve futbolun içindeki unsurlar hatalı bir şey yapmıyorsa maçı staddan izlemekte bu eksiklik yoktur. Öte yandan TV’de maç ile ilgili yer alan figürler maçı objektif olarak anlatıyor, izlettiriyor, yorumluyorsa maçı TV’den izlemekte de bir sorun yoktur; tam tersine öğretici bir unsuru da vardır.
Örneğin farklı açılardan izlenen bir pozisyon için daha sağlıklı karar verilir. Ya da yeterli bilgi sahibi olunmayan hususlarda bireyin bilgi düzeyi artar.
Buradaki önemli bir unsur da izleyicinin objektifliğidir. “Vur, kır, parçala bu maçı kazan” mentalitesinde olan taraftar için objektivitenin bir anlamı yoktur. Fanatik denilen bu taraftar kitlesi için maçı TV’den izlemenin pek bir faydası olmayacaktır. Hatta maçı staddan izlemek daha faydalı bile olabilir. Böylece fanatik birey kendi takımının aleyhine olacak bilgileri almayı reddetmiş olur.
Bilgi çağında futbol gibi kitlesel spor dallarının kalitesini artırmak için TV’den sunulan ve objektif bilgiyi yaymayı sağlayan imkanların stadyumlara da girmesini sağlamak gerekir. Stadyumları fanatiklere terk etmek sistemin kendi kendisini sabote etmesidir. Kalitenin neden artmadığına biraz da bu açıdan bakmak gerekir.
*** ”Dijital Kültür” Kitapçılarda ! http://tinyurl.com/66d52mh ***
Cumhuriyet Bilim Teknoloji (1281) – Ooof Off Line Köşesi – 07 10 2011
Ooof Off Line 